Sjoerd. A Dutch Doughboy

Sjoerd in New York City 2019. Een onuitwisbare herinnering.

door Rob Leenheer

Sjoerd van der Ven is als Eerste Wereldoorlog soldaat bij velen bekend. Tot in de perfectie gekleed in het tenue van een soldaat van Company M, 355th  89e AEF divisie zoals deze destijds in de buurt van Romagne – sous – Montfoucon aan het front verbleef.
Hoe komt een 33-jarige Brabander tot de keuze om zeer serieus als re-enactor actief te zijn en zich in vele opzichten te verbeelden en te verdiepen in de geschiedenis van 1914-1918? Sjoerd heeft zichzelf vele vragen gesteld en heeft zeer kritisch naar de persoonlijke geschiedenis van Amerikaanse soldaten gekeken voordat hij zijn eerste “kistjes” ging dragen. Lees hieronder het verhaal van een sympathieke en gedreven man die in zijn rol als re-enactor over de geschiedenis van destijds wil vertellen en deze in educatief opzicht zo inhoud geeft.

Kogels zoeken in het dorp.

Het zal de lezer niet verbazen dat Sjoerd natuurlijk van kinds af aan opgegroeid is met de geschiedenis van de Eerste Eereldoorlog. Met name de geschiedenis van het strijdtoneel van de Argonne. Tailly om precies te zijn.

Ten eerste waren de beide ouders van Sjoerd werkzaam in het basisonderwijs. Daarnaast hadden zij in de jaren ’80 een oud vervallen huis in Tailly gekocht. Als baby van 4 weken maakte Sjoerd zijn eerste reis naar noord-Frankrijk. Ieder lang weekend en de lange zomervakanties (een enkele vakantie uitgezonderd) verbleef de familie van der Ven “ over there"

Het huis dat zijn ouders hadden gekocht stamde uit 1847 en had voor de verkoop 25 jaar leeg gestaan. In een omgeving waar sowieso de tijd vaak stil heeft lijken te staan is dat geen uitzondering. Ook de directe omgeving van Tailly was in vele opzichten nog hetzelfde als in de jaren 14-18. Sjoerd ging in de bossen op zoek naar bomkraters, oud roest, oude oorlogsmaterialen en natuurlijk kogels.

Met zijn ouders maakte hij geregeld een uitstapje naar Verdun waardoor hij nader kennis maakte met de geschiedenis van de Eerste Eereldoorlog. Naast zijn interesse in paleontologie en fossielen breidde Sjoerd zo op een natuurlijke wijze zijn kennis verder uit.

De jonge Sjoerd in Museum Romagne 14-18

Im Westen nichts neues.

Op 18-jarige leeftijd slenterde Sjoerd, gewapend met de pas opgedane kennis van het boek ‘Im Westen nichts neues” door de vervallen loopgraven in de bossen. Hij vroeg zich toen af hoe het voor soldaten destijds gevoeld moest hebben om in zware en weinig comfortabele uitrusting in de loopgraven te moeten verblijven. Sjoerd kocht een paar oude soldatenkistjes, een setje eenvoudige beenwindsels en ervaarde zo aan de lijve hoe soldaten er destijds letterlijk en figuurlijk bij liepen. Het begin van een serieuze re-enactor was daarmee begonnen, hoewel Sjoerd toen nog niet wist hoe zijn belangstelling zich verder zou ontwikkelen tot professionele invulling ervan. In 2015 heeft hij met behulp van een kleermaker zich voor de eerste keer een (replica) uniform aan laten meten. Met behulp van deze materialen en kleding werd de geschiedenis voor Sjoerd nog meer tastbaar en voelbaar.

Toen en nu in Tailly. Liefde voor de grote geschiedenis met de paplepel ingegoten

Nieuwsgierig naar de Amerikaanse geschiedenis.

Vragen stellen en zelf op zoek gaan naar antwoorden is Sjoerd met de paplepel ingegoten. Gezien de belangrijke Amerikaanse inbreng in de Argonne vanaf 1917 is Sjoerd zich gaan verdiepen in met name de 89e AEF divisie. Deze divisie heeft Tailly 2 November 1918 bevrijd. Talloze bronnen heeft hij hierop nageslagen. Sjoerd spreekt zowel Frans als Engels en kwam zo contact met andere re-enactors, met name in de VS. Die contacten hebben zijn interesse in de Amerikaanse rol tijdens 1914-1918 alleen maar versterkt. Er ontstonden hieruit zelfs zeer goede vriendschappen. Via deze Amerikaanse contacten heeft Sjoerd de juiste (en betaalbare) items kunnen bemachtigen.  Door de band die er ontstond werden er plannen gemaakt om elkaar in November 2018 te ontmoeten.

Re-enactors onder elkaar.

Eerbetoon aan soldaten.

Sjoerd heeft een duidelijke missie met zijn rol als re-enactor. Naast de educatieve functie, het overdragen van kennis aan scholieren en andere geinteresseerden, wil hij een eerbetoon brengen aan de soldaten van destijds. Sjoerd breidde zijn contacten uit met ook Duitse re-enactors waardoor een community rond Living History ontstond. Met deze Duitse collega’s gaf Sjoerd vanaf 2015 regelmatig invulling aan bij activiteiten van het museum Romagne 14-18. In de zomer van 2016 vertelde Sjoerd aan Jean-Paul over zijn droom om tijdens de 100-jarige herdenking in 2018 een speciale tocht te lopen, een tocht van Bantheville naar Tailly…….het front  15 km lang en 3 km breed. Dat was precies de route waar de 89e Divisie 100 jaar geleden gestreden heeft. Een plan was geboren!

Sjoerd op zijn plaats tussen collega re-enactors op een legendarisch weekend in Romagne september 2016. Jean-Paul (midden) speelt zichzelf. foto© Diederik van Vleuten

Sjoerd vertelt enthousiast dat hij is gevraagd door Robert Laplander om te werken voor de stichting Doughboy MIA die zich bezighoudt met alle Amerikaanse soldaten die nooit zijn terug gevonden (  Missing In Action ) Ook verteld hij over de zomer van 2019 hoe hij aan het indrukwekkende project Digging into History heeft meegewerkt; het opknappen en restaureren van loopgraven in de omgeving van Seicheprey met behulp van 15 Amerikaanse en 16 Franse scholieren is hard gewerkt aan het herstellen van vervallen loopgraven. Sjoerd had hierbij verschillende rollen; tolk, begeleider, archeoloog, gids en verhalenverteller. Een prachtige en leerzame ervaring aldus de in het dagelijks leven werkzame assistent manager in een PME Legend herenmodezaak.

Herdenking november 2018.

Met zijn Duitse en een aantal vanuit de VS overgekomen Amerikaanse collega’s werd de route als de 89th Division tours Bantheville – Tailly zeer vakkundig en grondig voorbereid. Sjoerd heeft hiervoor persoonlijk een app ontwikkeld waarin alle gegevens te vinden zijn. Je kan de app nog steeds downloaden in de Playstore onder de naam 89th Division Tours.

In datzelfde weekend werd naast het museum in Romagne een kampement opgezet waar alle re-enactors elkaar konden ontmoeten en bezoekers kennis konden maken met de specifieke uniformen en kleding van 100 jaar geleden. Uiteraard was voor hen ook een rol weggelegd bij de herdenkingen op de Amerikaanse begraafplaats in Romagne.

Herdenking op de Meuse-Argonne Americain Cemetery in 2018

Herdenking november 2019. Een magisch moment.

“Een magisch moment’ noemt Sjoerd de herdenking een jaar later, in november 2019 in de VS. In de VS wordt jaarlijks een ceremonie gehouden ter ere van de in de Eerste Wereldoorlog omgekomen Amerikaanse soldaten, de zgn. Victory Parade in New York. Op uitnodiging van de Amerikaanse organisatie nam Sjoerd met zijn Nederlandse collegaPeter Wever deel aan de 100e Victory Parade. Met duizenden toeschouwers langs 5th Avenue, de weg in het centrum van de wereld.
Sjoerd heeft deze parade als het absolute hoogtepunt ervaren.

New York Victory Parade 2019

Sjoerd heeft na 15 jaar verzamelen inmiddels een indrukwekkende collectie uniformen en toebehoren verzameld. Wij hopen hem binnenkort tijdens een van onze evenementen in Romagne als vanouds te mogen verwelkomen. Alleen in uniform uiteraard.

Kleine rustpauze voor de re-enactor voor Museum Romagne 2015 foto© Diederik van Vleuten